[Το κείμενο της ομιλίας της
Σοφίας Σακαρέλη* στην παρουσίαση του βιβλίου "Το Τσιπάκι της Γνώσης" στο
Μουσείο Εθνικής Αντίστασης στην Ηλιούπολη στις 25/8/2019]
Το «Τσιπάκι της Γνώσης»
είναι ένα μυθιστόρημα επιστημονικής
φαντασίας ή μήπως ένα πολιτικό μυθιστόρημα που στην κινηματογραφική του εκδοχή θα
μπορούσε να ανήκει στην κατηγορία του πολιτικού θρίλερ;
Η αφήγηση ρέει με τρόπο συναρπαστικό καθώς αποκαλύπτει προσωπικές λεπτομέρειες της ζωής των
ηρώων και γεγονότα με ανατροπές που εκπλήσσουν θετικά ή αρνητικά τον
αναγνώστη.
Οι περιγραφές των
γεγονότων είναι τόσο δυναμικές σαν ζωντανές εικόνες που εκτυλίσσονται μπροστά
στα μάτια σου.
Το χωροχρονικό πλαίσιο του βιβλίου, αφορά στο πρώτο τέταρτο
του 21ου αιώνα, και στις πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες αυτής
της ιστορικής χρονικής στιγμής.
Πιο συγκεκριμένα η ιστορία των ηρώων εκτυλίσσεται σε μια Πόλη με βαρύ παρελθόν και φαύλο παρόν, δηλαδή σε ένα παρόν που δεν
απέχει πολύ από το σήμερα … Βασικοί πρωταγωνιστές της μυθιστορηματικής δράσης
είναι ο Κυβερνήτης της Πόλης, ως εκλεγμένος ηγέτης με δημοκρατικές εκλογές, το Ξωτικό ως σύμβολο της θηλυκότητας, αντιπροσωπεύει την
ομορφιά, τον έρωτα και την καλοσύνη, ο
Πολίτης Α, ο Πολίτης Β, ο Επιστήμονας, οι Ουρανιστές και οι
Ενθρονιστές…και τέλος ο Ερωτας ως η κινητήρια δύναμη που θα ωθήσει
τον Πολίτη Α να διεισδύσει στον
εσωτερικό του κόσμο κάνοντας μέτοχο αυτής της μυστηριακής εμπειρίας και τον
αναγνώστη.
Αυτή η τυχαία και αναπόδραστη ερωτική συνάντηση δύο ανθρώπων του
Πολίτη Α και του Ξωτικού αποτελεί και τον αφηγηματικό μίτο για την εξέλιξη της δράσης!!!
Θα σας περιγράψω με
λίγα λόγια την δική μου προσωπική
εμπειρία ως αναγνώστριας, την περιπέτεια του νου και της καρδιάς , την ανάδυση των σκέψεων, των συναισθημάτων και των ερωτημάτων που μου
γεννήθηκαν!!!
Σαν αναγνώστρια λοιπόν πρωταρχικά μου κίνησε την περιέργεια η αινιγματική λέξη «τσιπάκι»….στον τίτλο του βιβλίου. Ήδη στις μέρες μας έχει διαδοθεί η ιδέα της
μελλοντικής εφαρμογής αυτής της σύγχρονης τεχνολογίας…στην πιο εφιαλτική εκδοχή
της , ώστε να αποθηκεύονται χρήσιμες πληροφορίες σε εμφυτευμένα τσιπάκια, για εκείνους που ασκούν τον κοινωνικό έλεγχο … με υποκείμενα πραγματικούς ανθρώπους
που οικειοθελώς θα δέχονται την εμφύτευσή τους.Σαν εθελοντικά μέλη ενός κοινωνικού πειράματος!!!
Διέκρινα την πικρή ειρωνεία του συγγραφέα!!! Και μια
φωτεινή σκέψη σαν αστραπή, διέσχισε το μυαλό μου !!! Αυτό το «τσιπάκι της
γνώσης» του τίτλου… του βιβλίου…που μέσα του εμπεριέχει την καθολική Γνώση
είναι … είναι το αντίδοτο, στην πλήρη
επικράτηση του ολοκληρωτικού κοινωνικού ελέγχου, που ο συγγραφέας αποτυπώνει
στο βιβλίο του μέσα από τον συμβολισμό
ενός εφιαλτικού Πανοπτικού, ενός άρτια τεχνολογικά εξοπλισμένου Πύργου
παρακολούθησης της ιδιωτικής και κοινωνικής ζωής των πολιτών!!! Ο συγγραφέας μας καλεί να ταυτιστούμε με τον Παρατηρητή – Πολίτη Α και σε σχέση με τον παρατηρούμενο, να δούμε τη μεγάλη εικόνα !!!
Λέει
ο Κυβερνήτης από τις πρώτες σελίδες του βιβλίου:
Σελ.75
(Κυβερνήτης) «…στη δημοκρατία μας,…,η νομιμότητα είναι η αρχή και το τέλος της»
(Σελ.
71) «…Η δημοκρατία για να επιβιώσει χρειάζεται πιστούς υπηρέτες, και για να
μεγαλουργήσει στιβαρούς αρχηγούς. Δεν μπορείς να φανταστείς, παιδί μου, πόσοι
και πόσο επικίνδυνοι είναι οι εχθροί της!»
Και μου αναδύθηκε αυθόρμητα το ερώτημα: Από ποιόν κινδυνεύει η Δημοκρατία τους/μας…κι
από ποιους κινδύνους θέλουν όλες οι πολιτικές
εξουσίες να μας προστατεύουν;
Αφού ξεπέρασα τον
πανικό της ιδέας ότι σε αυτή την Πόλη το πολίτευμα είναι δημοκρατικό με νόμιμα
εκλεγμένους άρχοντες από τον λαό!!!
Μελετώντας το με
αγωνία ομολογώ, στη συνέχεια … άρχισα να συνειδητοποιώ ότι από σελίδα σε σελίδα ο συγγραφέας παρέχει με μυθοπλαστική
δεινότητα και φιλοσοφικούς συμβολισμούς τα εργαλεία της ερμηνείας της εμπειρίας του Εαυτού, ως
φορέα της μιας και μοναδικής ευκαιρίας του να επιδράσει στο παρόν, μέσα στα πεπερασμένα βιολογικά του όρια !!!
Την Αυτεπίγνωση, ως
πρωταρχική προϋπόθεση για την ανάληψη της ατομικής του ευθύνης, ως πολιτικού
και κοινωνικού όντος!!!
Λέει ο Πολίτης Β (σελ. 191) : «Η Ιστορία μια
ευκαιρία σου δίνει, κι αν δεν την εκμεταλλευτείς στην ώρα της…είναι από δύσκολο
έως ακατόρθωτο να ξαναευθυγραμμιστείς μαζί της»
Ο συγγραφέας μού έδινε την αίσθηση ότι ο ιστορικός χρόνος είναι μια αέναη
επανάληψη ενός παρόντος που η εκάστοτε πολιτική εξουσία μεταμφιέζει σε ένα «μελλοντικό χρόνο» με προσδοκώμενα οράματα που
συνεχώς διαψεύδονται!!!
Και ότι οι ζωές των
ανθρώπων… που ως ατομικές οντότητες ενσάρκωσαν αυτά τα οράματα θα
χάνονται και οι ιδέες τους θα εξανεμίζονται … βιώνοντας την απογοήτευση, την
πικρία και την ματαίωση της ελπίδας τους για μια καλύτερη ανθρώπινη ζωή!!! Κι ύστερα θα έρχεται η επίσημη Ιστορία να καταγράψει, να αναλύσει, τα ιστορικά λάθη, μια ακόμα χαμένη ευκαιρία
ενός οριστικού παρελθόντος; …σαν μια σύνοψη της μάταιης πάλης του ανθρώπου …να απαλλάξει την ζωή
του από εκείνα που τον καταδυναστεύουν
κι από εκείνους που την εξουσιάζουν !!!
Και ποιοι είναι αυτοί που εξουσιάζουν τη ζωή του; Εκτός από την Φόβο και την Ελπίδα!!!
Είναι αυτοί που τους εξουσιοδοτούμε να μας απαλλάξουν από τον
πρώτο …τροφοδοτώντας τα όνειρά μας με το δεύτερο;!!! Αυτοί που τους παραχωρούμε
το δικαίωμα να τα διαχειρίζονται, νομιμοποιώντας την εξουσία τους με την ψήφο μας;!!!
Οπότε δικαιωματικά κι ο
Κυβερνήτης κομπάζει με την αίσθηση του μεγαλείου του υψίστου καθήκοντός του
:
Σελ.73
(Κυβερνήτης) « Οι φτερούγες μου έχουν χώρο για όλους όσοι σέβονται το ψωμί που
τους δίνω και με την ψήφο τους μου δίνουν τη δύναμη για να τους προστρέχω…»
Σελ. 129 (Κυβερνήτης) «σας παρέχουμε
χιλιάδες δικαιώματα με ελάχιστες υποχρεώσεις»
«Είμαστε το δίχτυ ασφαλείας σας…»
Για να έρθει σαν κεραυνός εν αθρία η φωνή του
Ξωτικού ( ή η φωνή της βαθιά θαμμένης του συνείδησης) που του απαντά χωρίς περιστροφές
: « Η δημοκρατία σας..είναι μια διεφθαρμένη ολιγαρχία. …Νόμος σας είναι η
υποταγή μας…και το δίχτυ σας υπάρχει μόνο για να ψαρεύει τα όνειρά μας»
Τραγική όμως είναι και η μοίρα του Κυβερνήτη-πολιτικού
ηγέτη, που θεωρεί ότι δικαιωματικά διαχειρίζεται την εξουσία που του παρέχει το
ολιγαρχικό δημοκρατικό πολίτευμα, για να
ζει στη δική του «ψευδαίσθηση της πραγματικότητας» βιώνοντας την απόλυτη αποξένωση
του από την κοινωνία. Όλη του η ζωή
χαρακτηρίζεται από συγκρούσεις πότε εσωτερικές πότε με τους ανθρώπους γύρω του,
πότε με την ευρύτερη πολιτική διαμάχη διεκδίκησης της παραμονής του στην
εξουσία. Ζει δυναμικά, ωφελιμιστικά, πολλές φορές προάγει το ιδιωτικό του «συμφέρον»
σε σχέση με το δημόσιο «συμφέρον», καταπατά τις θεμελιώδεις αρχές του. Σαν
θεσμοθετημένη οντότητα δεν έχει τη δυνατότητα να αφουγκραστεί τα αληθινά
συναισθήματά του που θα τον αφύπνιζαν και θα τον ωθούσαν να αλλάξει τον τρόπο σκέψης
και τον τρόπο ζωής του και στο τέλος …
αυτό το αφήνω να το ανακαλύψετε!!!
Ο συγγραφέας βάζει τον καθένα μας άλλοτε στη θέση του
εξουσιαστή άλλοτε στη θέση του
εξουσιαζόμενου, σε ένα μπρα ντε φερ με
την ίδια την ύπαρξή μας !!! Για να ανοίξεις αυτό το τσιπάκι της Γνώσης
πρέπει να βγεις νικητής από αυτή τη διαμάχη
με τον ίδιο σου τον εαυτό!!! Ο αντίπαλος
εαυτός έχει τόσα επιχειρήματα …και ιστορικά παραδείγματα για να σε
καθησυχάσει !!! Τόσες μικρές ανθρώπινες ιστορίες, για χαμένους αγώνες, για
αναγκαστικούς συμβιβασμούς,για ανεκπλήρωτους έρωτες!!!
Ο συγγραφέας σε συντροφεύει σε όλο το ταξίδι της ανακάλυψης
της δικής σου αλήθειας…δεν σε αφήνει
μόνο σου ούτε στιγμή, στέκεται δίπλα σου, σε παρηγορεί, σου κρατάει το χέρι και
σου δίνει το νήμα της δικής του περιπέτειας στους λαβύρινθους των σκέψεων και
του νου του …για να ξαναβγείς από τον αυτόν, να μη χαθείς αλλά να πάς μέχρι
εκεί που εσύ θέλεις … να φτάσεις!!!
Τελικά, αναρωτήθηκα, τι είναι
το «τσιπάκι της γνώσης»; ένας
κώδικας ερμηνείας των ατομικών εμπειριών
μιας ζωής που δεν την επιλέξαμε, ή μιας κοινωνίας που κατασκευάστηκε ερήμην μας;
Πώς μπορώ να γίνω κι εγώ κοινωνός
αυτής της γνώσης που εμπεριέχει, το «τσιπάκι»; Με ποια προϋπόθεση και με
ποια εργαλεία;
Και τι ρόλο παίζει ο Έρωτας σε αυτό; Ο έρωτας είναι η
αίσθηση της πληρότητας που σε συνδέει με μια κοσμική ενέργεια σου, σου απαντάει
μια φωνή … μέσα σου, είναι η φωνή … του συγγραφέα που σε παροτρύνει να απαντήσεις εσύ ως
αναγνώστης στα ερωτήματα που θέτεις εσύ
στον εαυτό σου!!!
Λέει ο Πολίτης Β (σελ.188):
«Τα λάθη είναι πάντα των ανθρώπων, που
είτε αφήνουν –τον έρωτα- να περάσει από δίπλα τους αψηφώντας τον είτε τον
διαψεύδουν οικτρά σκοτώνοντάς τον». Και πιο κάτω (σελ. 256) «Ο έρωτάς … επέχει θέση αλήθειας στη συνείδησή …, … σκοπός
είναι να εξαλείψουμε την ασχήμια σελ. 257 (Πολίτης Β) Και αυτός ο έρωτας είναι
…. έρωτας για έναν καθολικό σκοπό …»
Και ξανά αναδύεται αυθόρμητα ένα πιο δυνατό ερώτημα: και ποιο θα ήταν το
ανατρεπτικό αποτέλεσμα αν όλο και περισσότεροι κατακτούσαν την γνώση που
εμπεριέχει το «τσιπακι γνώσης»;
Ο Επιστήμονας
αναρωτιέται …Σελ. 99 «αν ο κόσμος διέθετε καθολικά μια τέτοιας ποιότητας γνώση,
πιστεύεις ότι …θα ήταν καλύτερος; Θα έπαυε να έχει αυταπάτες;»
Και πιο κάτω εκφράζει τον θαυμασμό
του για τους Ουρανιστές :
(σελ. 208) :«Έχω γυρίσει σχεδόν όλο τον
κόσμο και…δεν συνάντησα κάτι ανάλογο» «Συνδυάζετε την ατομικότητα με τη
συλλογικότητα…την ζωντανή επικοινωνία με την προηγμένη διαδικτυακή επαφή, τις ιδιωτικές
συζητήσες, με την πολιτική, …τη μυστικότητα με τη συνεχή εξάπλωση, τις μικρές
προσδοκίες με το μεγάλο όραμα»
Και σκέφτομαι εδώ τι μας προτείνει ο συγγραφέας; Μήπως …να αντιστρέψουμε το «εδώ και τώρα» σε «τώρα ή ποτέ», μέσα από
καθημερινές μικρές ανατροπές μέχρι να κατακτήσουμε την καθολική Γνώση που
εμπεριέχεται στο τσιπάκι ….
Και σε τι άλλο στοχεύει ο συγγραφέας με την επινόηση των Ουρανιστών,
που τους περιγράφει με τα λόγια του Επιστήμονα,
(σελ.208) «σαν
μια παράξενη κοινωνικοπολιτική κάψουλα προερχόμενη από έναν άλλο ιδανικό κόσμο»
παρά στο να
μας εμπνεύσει ερωτήματα που η διερεύνησή
τους, να αποβλέπει στο
να εξακριβώσει αν ένα πράγμα είναι γνήσιο ή πραγματικό!!!
Και σε τι άλλο, παρά να υποβάλλουμε στη βάσανο
της λυδίας λίθου όλες τις «προκατασκευασμένες» και αφομοιωμένες μας γνώσεις….!!!
Και ποια εν δυνάμει επίδραση θα
μπορούσε να έχει αυτή η γνώση που εμπεριέχεται στο τσιπάκι; Στον κάθε πολίτη
χωριστά και στο σύνολο μιας κοινωνίας πολιτών;
Στο σημείο αυτό θα τελειώσω με τα λόγια
του ίδιου του συγγραφέα στη συνέντευξη που παραχώρησε στο περιοδικό Natura στις 17/7/2019:
« Η καθολική γνώση
που θα εξασφάλιζε το τσιπάκι θα έδινε την πρωτόγνωρη δυνατότητα στον άνθρωπο να
βλέπει όλη την εικόνα του κόσμου ή τουλάχιστον αυτή που θα του επέτρεπε η μέχρι
εκείνη τη στιγμή κεκτημένη γνώση –…οπότε τα περιθώρια να πλανηθεί ή να
εξαπατήσει, να υπονομευθεί ή να υπονομεύσει, να γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης
ή να εκμεταλλευτεί, …θα ήταν εξαιρετικά περιορισμένα έως ανύπαρκτα, γιατί
την ίδια ακριβώς εικόνα θα είχαν και όλοι οι άλλοι γύρω του»
«Σκεφτείτε έναν
κόσμο, όπου όλα θα γίνονται από έρωτα»!!!
Εύχομαι καλή ανάγνωση σε όλους και σε όλες
που θα τολμήσουν αυτό το εσωτερικό ταξίδι !!!
*Η Σοφία Σακαρέλη είναι
Πολιτική και Κοινωνική Επιστήμων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου