ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ LENA KYROPOULOS ΣΤΙΣ 11/10/2020

 

 

 

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟ FILOXENIART ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΓΑΘΗ ΡΕΒΥΘΗ

 [Συνέντευξη για το "Τσιπάκι της Γνώσης" στην Αγάθη Ρεβύθη, δημοσιευμένη στις 21/9/2020 στο Filoxeniart ]

Σήμερα, θα γνωρίσουμε τον συγγραφέα Βαγγέλη Κάλιοση μέσα από το βραβευμένο μυθιστόρημα του «Το τσιπάκι της γνώσης» το οποίο βρίσκεται στην 1η παγκόσμια κατάταξη της ΑΜΑΖΟΝ στην κατηγορία των Political Fiction.

«Το Τσιπάκι της Γνώσης » εκδόθηκε μεταφρασμένο στα αγγλικά με τον τίτλο «The Chip of Knowledge» από τις εκδόσεις Ontime Books.

Τυγχάνει της τιμής να είναι υποψήφιο για 2020 Book of the Year στο ίδιο Club.

Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον συζητήσαμε με τον Συγγραφέα τα παρακάτω :

Α.Ρ. Κάθε  συγγραφικό έργο της Πολιτικής, Επιστημονικής και ερωτικής φαντασίας είναι κατά μεγάλο μέρος δημιούργημα της αλληλεπίδρασης συγγραφέα-αναγνώστη… Στους κύκλους των κριτικών χρησιμοποιείται η έκφραση «αίσθηση του θαυμαστού», όταν οι προσπάθειες αυτές, όπως περιγράφονται μέσα στη διήγηση, τοποθετούν ξαφνικά τον αναγνώστη σε μια θέση απ’ όπου αντικρίζει την ανθρωπότητα από εντελώς νέα προοπτική.

Το αποτέλεσμα του δικού σας πονήματος, περιέχει όλα τα παραπάνω στοιχεία, έχω δε την εντύπωση, πως καινοτομεί σε πολλά σημεία , παίρνοντας  επάξια το προβάδισμα έναντι άλλων της ίδιας κατηγορίας.    Ποια είναι αυτά τα σημεία; Πόσο ρόλο έπαιξε η χρονική περίοδος, ως παράμετρος στην σύλληψη του θέματος και της πλοκής ;

Β.Κ. Χαίρομαι πρώτα απ’ όλα που βρίσκετε καινοτόμο το έργο μου, όπως επίσης και για το γεγονός ότι με φέρνετε αντιμέτωπο με τόσο ενδιαφέροντα ερωτήματα. Στα περισσότερα μυθιστορήματα του είδους το κυρίαρχο συναίσθημα είναι η απαισιοδοξία. Μαίνεται η καταστροφολογία και μοιραία καλλιεργείται ο πεσιμισμός. Άθελά τους οι συγγραφείς τους εδραιώνουν στις συνειδήσεις των αναγνωστών τους τη βεβαιότητα ότι τα πράγματα έχουν έτσι και είναι αδύνατο να αλλάξουν. Οι δυνάμεις της εξουσίας, σκοτεινές και παντοδύναμες, είναι ανέφικτο να ανατραπούν. Αυτό ισχύει εν πολλοίς και στα υψηλά δείγματα του είδους, όπως είναι τα έργα του Orwell, του Huxley, του Bradbury ή του Zamyatin, στα οποία μάλιστα αποδίδεται εσχάτως ο προσδιορισμός «δυστοπικά». Θα έλεγα λοιπόν, ότι η δεσπόζουσα καινοτομία του μυθιστορήματός μου, από την οποία παράγονται ενδεχομένως και οι όποιες άλλες, έγκειται στο γεγονός ότι είναι «ευτοπικό», καθώς αφηγείται ουσιαστικά μία από τις πιθανές σύνθετες κοινωνικές διαδικασίες  μετάβασης από το δυστοπικό παρόν σε ένα ευτοπικό μέλλον, που για τους ήρωες του μυθιστορήματος – προφανώς και για μένα – ταυτίζεται με την γνήσια δημοκρατία, εκεί που το άτομο κατακτά την πλήρη αυτονομία και μαζί μ’ αυτή την ικανότητα να συναποφασίζει για όλα όσα αφορούν τη συλλογικότητα στην οποία θα είναι θεσμικά ενταγμένος. Υπό αυτό το πρίσμα χαίρομαι ιδιαίτερα, κ. Ρεβύθη, που διαπιστώνετε ότι διεγείρει την «αίσθηση του θαυμαστού», γιατί θέλω να πιστεύω πως κάνει τον αναγνώστη να ατενίσει, έστω για λίγο, τον κόσμο με γειωμένο οπτιμισμό.

Σε ό,τι αφορά τώρα στο ερώτημά σας σχετικά με το ρόλο της συγκυρίας στη σύλληψη του θέματος και της πλοκής, θα πω ότι η ιδέα αυτού του μυθιστορήματος γεννήθηκε πριν την εκδήλωση της οικονομικής κρίσης και πιο συγκεκριμένα το 2007. Ωστόσο, επειδή ως εγχείρημα την περίοδο εκείνη με ξεπερνούσε, οδήγησε αρχικά στη συγγραφή ενός πολιτικού δοκιμίου με τον τίτλο «Η Κρίση του Κοινοβουλευτισμού και το Αίτημα της Άμεσης Δημοκρατία”, το οποίο εκδόθηκε τελικά το 2011 από τις Εκδόσεις Χρ. Δαρδανός, και αποτέλεσε τρόπον τινά το θεωρητικό υπόβαθρο για τη συγγραφή του μυθιστορήματος. Τότε, εξάλλου, ήρθα σε επαφή και με το έργο του καθηγητή Γιώργου Κοντογιώργη το οποίο συνιστά μια διακριτή επιστήμη, την Κοσμοσυστημική Γνωσιολογία, που με βοήθησε καταλυτικά στη διαύγαση της αρχικής ιδέας και στη σταδιακή της μετάπλαση σε μια μυθιστορηματική προσομοίωση του μελλοντικού κόσμου. Ενός κόσμου όπου η γνώση, η ευθύνη και ο έρωτας, με την πανάρχαια σημασία του όρου ως ισχυρή ελκτική δύναμη, θα επιτρέπουν στον άνθρωπο ως ατομικότητα να καθορίζει τη μοίρα του και στα δημοκρατικά πολιτικά σώματα ως συλλογικότητες την πορεία εξέλιξης των κοινωνιών τους. Υποθέτω, βέβαια, πως το περιβάλλον της κρίσης ενίσχυσε ακόμη περισσότερο τις πεποιθήσεις μου και σφυρηλάτησε την ανάγκη μου να τις εκφράσω μέσα από τους λοξούς και δαιδαλώδεις δρόμους της λογοτεχνίας, η οποία όπως και το παρελθόν μάς έχει δείξει έχει τον τρόπο να κεντρίζει τις συνειδήσεις πιο αποτελεσματικά από ένα θεωρητικό κείμενο, παρά την λογική και τεκμηριωτική υπεροπλία του τελευταίου.

Α.Ρ. Γράφει μεταξύ άλλων ο εξαιρετικός κριτικός λογοτεχνίας κ. Κώστας Τραχανάς   για το βιβλίο σας :

‘’ Ένα βιβλίο ύμνος στην άμεση Δημοκρατία, τη Δημοκρατία της αρχαίας Αθήνας και ένας ύμνος στον έρωτα ‘’

Έτος 2100. Μια πόλη…

Θέλοντας να μην αποκαλύψω τα υπόλοιπα , πείτε μας για τους ήρωες του μυθιστορήματος , με ποιο τρόπο  περνούν από το φίλτρο του μέσου Έλληνα, και πως από τον αναγνώστη διεθνώς καθώς “Το Τσιπάκι της Γνώσης”  εκδόθηκε μεταφρασμένο στα αγγλικά με τον τίτλο «The Chip of Knowledge» από τις εκδόσεις Ontime Books;

Β.Κ. Οι ήρωες του μυθιστορήματός μου θα μπορούσαν να είναι οποιασδήποτε εθνικότητας και ο χώρος δράσης τους οποιαδήποτε πόλη ή κράτος στον κόσμο. Αυτό άλλωστε υπονοεί και η επιλογή μου τα ονόματά τους να έχουν κωδικό χαρακτήρα. Ωστόσο, η ελληνική κοινωνία αν δεν είχε υποστεί αυτή την τεράστιας κλίμακας πολιτική διαστροφή των τελευταίων διακοσίων χρόνων, οπότε και της φορέθηκε το στενό κοστούμι του δυτικού δεσποτισμού με το προσωπείο της δημοκρατίας των δικαιωμάτων που δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια μοναρχευομένη ολιγαρχία παραμορφώνοντάς την κυριολεκτικά, θα μπορούσε δυνητικά να έχει το πολιτικό ανάπτυγμα που θα της επέτρεπε να πρωταγωνιστήσει σε μια τέτοια πολιτική και πολιτισμική εν γένει μετάβαση. Η απήχηση που έχει ήδη το μυθιστόρημα στο εξωτερικό δείχνει ότι το αποπνικτικό διεθνώς πολιτικό περιβάλλον καθιστά ευήκοα τα ώτα σε χειραφετικές προτάσεις έστω και με τη μορφή ενός μυθιστορήματος επιστημονικής φαντασίας. Εξάλλου, ένα μυθιστόρημα δεν είναι παρά ένα ερέθισμα για σκέψη.

Α.Ρ. Θα σταθώ σε δυο ουσιαστικά . Γνώση και πολίτης.

Ποια είναι εκείνα τα χαρακτηριστικά των αναγνωστών που θα επιλέξουν να διαβάσουν το βιβλίο σας;

Β.Κ. Το βιβλίο θα μπορούσε να το διαβάσει κάθε αναγνώστης είτε αρέσκεται στην επιστημονική φαντασία είτε όχι, καθώς κατά βάση πρόκειται για μια περιπέτεια που ανελίσσεται με κινηματογραφικούς ρυθμούς τοποθετημένη στο μέλλον. Από εκεί και πέρα το αν θα περάσει στο δεύτερο ή το τρίτο επίπεδο πρόσληψης και στις αντίστοιχες διανοητικές και ψυχοσυναισθηματικές διεργασίες εξαρτάται από τις ανησυχίες του, τις προσλαμβάνουσές του, το γνωστικό του υπόβαθρο, την οξύνοιά του, τις προκαταλήψεις του, το χρόνο του και πολλούς άλλους παράγοντες που δεν είμαστε προφανώς σε θέση να σταθμίσουμε με ακρίβεια. Εκείνο, ωστόσο,  που δεν θα πάψει ποτέ να με εντυπωσιάζει είναι ότι όσες φορές έχω την τύχη να μιλήσω με αναγνώστες βιβλίων μου μού αποκαλύπτουν πτυχές τους και τρόπους θεώρησής τους που δεν είχα καν φανταστεί. Αυτό ακριβώς είναι και το μεγαλείο αυτής της ασύγχρονης επικοινωνίας συγγραφέα – αναγνώστη, που εν τέλει προσδίδει στο έργο πολύ περισσότερες διαστάσεις από αυτές που ο συγγραφέας του είχε αρχικά κατά νου και υπό αυτή την έννοια μια δική του υπόσταση, η οποία μάλιστα εμπλουτίζεται από την διαδρομή του μέσα στο χρόνο ερήμην του γεννήτορά του.

Α.Ρ. Μας ξεναγείτε σε ένα ουτοπικό κόσμο  που οι πραγματικές συγκρούσεις μέσα από την αφύπνιση τείνουν να τον μετατρέψουν σε ιδεατό. Υπάρχει ελπίδα ; Από πού θα ξεκινήσει;

Β.Κ. Σε ό,τι με αφορά σαφέστατα και υπάρχει ελπίδα. Και για να γίνω πειστικός, θα επικαλεστώ την Ιστορία. Είναι πάμπολλες οι περίοδοι στο διάβα της, όπου οι κοινωνίες περιήλθαν σε τέλμα και κατάφεραν να βρουν τη δίοδο της υπέρβασής του και τη συνάρμοσή τους με την πρόοδο. Χρειάζεται όμως γνώση, μεθοδικότητα και επιμονή για να υπερβούμε τον πρώιμο ανθρωποκεντρισμό στον οποίο μας ενέταξε ο Διαφωτισμός, ο οποίος είναι ολοφάνερο πλέον ότι έχει ολοκληρώσει τον ιστορικό του κύκλο, και να μεταβούμε στην αντιπροσώπευση, εκεί δηλαδή που ο πολίτης θα είναι ο εντολέας και ο πολιτικός ο υπό διαρκή λογοδοσία εντολοδόχος, όπως μας υποδεικνύει το ελληνικό εξελικτικό παράδειγμα.  Μια τέτοια εξέλιξη θα ξαναδώσει νόημα στην πολιτική και ελπίδα στους ανθρώπους ότι μπορούν να καθορίσουν την τύχη τους και να βελτιώσουν τους όρους της ζωής τους.

Α.Ρ.  Ο συγγραφέας Ρόμπερτ Χαϊνλάιν όρισε την ΕΦ ως «ρεαλιστικό συλλογισμό σχετικό με πιθανά μελλοντικά συμβάντα, στέρεα βασισμένα πάνω στην επαρκή γνώση του πραγματικού κόσμου, του παρελθόντος και του παρόντος, καθώς και σε μία εκτενή κατανόηση της φύσης και της σπουδαιότητας της επιστημονικής μεθόδου».

Πείτε μας την δική σας εκδοχή / οπτική.

Β.Κ. Ο ορισμός του Robert Heinlein με καλύπτει απόλυτα. Είναι άλλωστε πολύ χαρακτηριστικό ότι μυθιστορήματα του είδους που εναπόκεινται αποκλειστικά στη φαντασία του γράφοντος εκπίπτουν σε καρικατούρες και ταξινομούνται εκόντα άκοντα στην παραλογοτεχνία. Η γνώση και η βαθιά κατανόηση της επιστημονικής μεθόδου είναι που δικαιώνουν κάθε τέτοιο εγχείρημα.

Α.Ρ. Η ενασχόλησή σας  με τη λογοτεχνία ξεκινάει με την ποιητική συλλογή Ακροβασίες το 1991 .  Το 2020 κυκλοφόρησε  το μουσικό άλμπουμ «Δημοκρατία… Fake», το οποίο περιλαμβάνει έντεκα τραγούδια σε δικούς σας  στίχους μελοποιημένους από τον συνθέτη Σάκη Τσιλίκη. Τα τραγούδια ερμηνεύουν οι Χρήστος Νινιός, Μάνος Λυδάκης, Ρενάτα Πυλαρινού, Κωνσταντίνος Τσιμούρης και ο ίδιος ο συνθέτης.

Πείτε μας για αυτήν την συνεργασία.

Β.Κ. Έτσι κι αλλιώς με έλκουν συγγραφικά όλα τα κειμενικά είδη. Ωστόσο, η συνεργασία μου με τον σπουδαίο συνθέτη Σάκη Τσιλίκη προέκυψε εντελώς τυχαία και μάλιστα με αφορμή το «Τσιπάκι της Γνώσης». Συναντηθήκαμε στα γυρίσματα μια τηλεοπτικής εκπομπής, όπου παρουσιάζαμε τα βιβλία μας – εκείνος το αφιερωμένο στον Θανάση Βέγγο «Μικρή σουίτα για έναν μεγάλο άνθρωπο» από τις Εκδόσεις Δρόμων -, και αναπτύχθηκε αίφνης μια σχέση αμοιβαίας εκτίμησης που γρήγορα εξελίχθηκε σε φιλία. Αισθάνθηκα μεγάλη τιμή, όταν μου πρότεινε να γράψω τους στίχους για έναν ολόκληρο δίσκο που και οι δύο επιθυμούσαμε να έχει πολιτικό πρόσημο. Και εδώ τα υλικά ήταν τελικά τα ίδια. Βασίστηκα στο θεατρικό του έργο το «Ουρλιαχτό του Έρωτα» από το οποίο άντλησα τα ερεθίσματα και έγραψα τους στίχους για δέκα πολιτικά και ερωτικά τραγούδια, εκ των οποίων το ένα μελοποιήθηκε και στα αγγλικά σε μετάφραση – προσαρμογή του Κωνσταντίνου Τσιμούρη. Ήταν μια καταπληκτική εμπειρία για μένα και ευχαριστώ θερμά και με την ευκαιρία που μου δίνετε τον Σάκη, η τεράστια πείρα του οποίου την κατέστησε πιο εύκολη και πολυσήμαντα ενδιαφέρουσα από ό,τι αρχικά πίστεψα. Το δε αποτέλεσμα μας ικανοποιεί απόλυτα χάρη και στις εξαιρετικές εκτελέσεις των ερμηνευτών. Περιμένουμε να το εκτιμήσουν και οι ακροατές σε μια περίοδο πολύ δύσκολη για το ελληνικό τραγούδι, το οποίο όπως και η κοινωνία διέρχεται μια κρίση ταυτότητας.

Α.Ρ. Θα σας πυροδοτούσε το ενδιαφέρον  « Το τσιπάκι της γνώσης » να μεταφερθεί σε μορφή  έργου  στον Κινηματογράφο;

Εφαρμόζω πάγια στις ιστορίες μου δύο από τις λογοτεχνικές αξίες που προέκρινε ο Ίταλο Καλβίνο στο κύκνειο άσμα του «Έξι Προτάσεις για την Επόμενη Χιλιετία», την ταχύτητα και την οπτικότητα. Δεν υπάρχει άνθρωπος που να έχει διαβάσει το βιβλίο και να μην έχει αποφανθεί ότι είναι προορισμένο να γίνει ταινία. Η ερώτησή σας με ενθαρρύνει να υποθέσω ότι την ίδια εντύπωση προκάλεσε και σε σας, κάτι που με χαροποιεί ιδιαίτερα. Δεν σας κρύβω, λοιπόν, ότι θα ήθελα πολύ να δω τους ήρωές μου να αποκτούν σάρκα και οστά στην μεγάλη οθόνη. Η έκδοση και η κυκλοφορία του βιβλίου στον αγγλόφωνο κόσμο από την Ontime Books και η μακρά επαγγελματική σχέση του εκδότη Δημήτρη Χριστοδούλου με τον κόσμο του κινηματογράφου και τη Netflix καθιστούν βάσιμη την επιθυμία. Οψόμεθα …

Αγάθη Ρεβύθη